YAZAR : AV. ÖZGE ÖZŞAYLAN SERT
1. KISA ÇALIŞMA NEDİR?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu (“İşsizlik Sigortası Kanunu”) ek madde 2 uyarınca işverenler genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle iş yerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya iş yerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yaptırabilirler.
2. KISA ÇALIŞMA BAŞVURULARI NEREYE VE NE ŞEKİLDE YAPILIR?
Kısa çalışma başvuruları, çalışanlar adına işverenler tarafından yapılır. Çalışanlar kısa çalışma talebinde bulunamaz.
Kısa çalışma uygulamasına geçmek isteyen işverenler, işyerlerinin bağlı bulunduğu İŞKUR birimlerine e-posta yolu ile başvuru yapabilmektedirler.
Başvuruda;
- Kısa çalışma başvuru formu,
- Kısa çalışma uygulanacak çalışan listesi,
- Çalışmanın tamamen ve kısmen durdurulduğunu ya da çalışma süresinin azaltıldığını gösteren belgeler e-posta yolu ile ilgili İŞKUR birimine gönderilmelidir.
3. KİMLER KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN FAYDALANABİLİR?
İşveren tarafından yapılan kısa çalışma başvurusu, iş müfettişleri tarafından değerlendirilmeye alınmaktadır. 26.03.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 41.maddesinde belirtilen Geçici 23. madde ile, kısa çalışma şartları esnetilmiştir. Bu maddeye göre; kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet sözleşmesine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş ise kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılır.
İşçinin eksik prim ödeme günü olsa da, iş sözleşmesinin 60 gün devam etmesi yeterlidir.
4. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN MİKTARI NEDİR?
Kısa çalışma kapsamına alınan çalışana ödenecek olan kısa çalışma ödeneği, sigortalı çalışanın son 12 aylık prime esas kazancı üzerinden, hesaplanan günlük prime esas ortalama kazancının %60’ı üzerinden belirlenir. Ancak belirlenen miktar aylık asgari ücretin brüt miktarının %150'sini geçemez.
Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, çalışanın kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir.
5. KISA ÇALIŞMA HALİNDE, İŞVEREN TARAFINDAN ÇALIŞANLARA ÖDEME YAPILIR MI?
Kısa çalışma, çalışmanın tamamen veya kısmen durması şeklinde olabilir. Kısa çalışma ödeneği her durumda da işçinin asıl ücretinden düşük olmaktadır. Kısa çalışmanın kısmi çalışma olarak devam ettiği durumlar işverenler işçinin çalışması oranında ücretini vermekle yükümlüdür. Örneğin Haftada 2 gün çalışma yapılan bir işyerinde kısa çalışma uygulamasına geçilmiş ise 2 gün ayda 8 gün çalışma yapılacağından işçinin 8 günlük ücreti işveren tarafından ödenecektir.
Ancak işverenin; işçinin asıl ücreti ile kısa çalışma ödeneği arasındaki farkı ve sosyal yardımları ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
6. KISA ÇALIŞMA UYGULAMASINA GEÇİLMESİ HALİNDE İŞ AKİTLERİ FESHEDİLEBİLİR Mİ?
Kısa çalışma uygulaması devam ettiği süre içerisinde, İş Kanunun 25. maddesinin 2. fıkrası uyarınca “ahlak ve iyi niyete aykırı davranışlar” nedeniyle iş sözleşmesinin feshi hariç olmak üzere, işverenlerin iş sözleşmelerini feshetmemeleri gerekmektedir.
Ayrıca 7244 sayılı Torba Yasa ile, 4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen madde ile, işverenlerin iş sözleşmesini feshetme hakkına bazı kısıtlamalar getirilmiştir. İşverenler, kanunun yürürlük tarihi olan 17/04/2020 tarihinden itibaren 3 ay boyunca; iş sözleşmesini ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri hariç olmak üzere feshedemeyecektir.
7. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE BAŞVURUSUNDA ÇALIŞAN LİSTESİ NASIL DÜZENLENİR VE DEĞİŞİKLİK YAPILABİLİR Mİ?
Kısa çalışma uygulaması için başvuru yapan işverenin, başvuru evraklarıyla birlikte kısa çalışma kapsamında olacak çalışanların listesini de İŞKUR’un ilgili birimine vermesi gerekmektedir.
Bu listede, kısa çalışmada yer alacak olan çalışanların isimleri ve normal çalışma süreleri ile faydalanacakları yani kaç saat çalışmaya tabi olacakları belirtilir.
Kısa çalışma başvurusu İş Müfettişleri tarafından kabul edilen ve kısa çalışma uygulamasına geçilen iş yerlerinde, yeni çalışan ilavesi ya da çalışılmayan sürenin arttırılması gibi değişiklikler yeni bir başvuru olarak kabul edilir. Fakat çalışılmayan sürenin azaltılması veya işyerinin yeniden faaliyete başlaması durumunda bu hususların sadece İŞKUR’a bildirilmesi yeterlidir.
8. YAŞLILIK AYLIĞI ALANLARA, ENGELLİ ÇALIŞANLARA, YABANCI ÇALIŞANA KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİ ÖDENİR Mİ?
İşverenler tarafından en çok merak edilen sorulardan biri de iş sözleşmesi ile sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışan emeklilerin kısa çalışma ödeneğinden faydalanıp faydalanamayacağıdır. İş sözleşmesi ile sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışan emekliler, kendilerinden işsizlik sigortası primi kesilmemesi ve işsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan emeklilik aylığı alınmaması nedeniyle, kısa çalışma ödeneğinden faydalanamamaktadırlar.
Bunun yanı sıra 65 yaş üzerinde olup emeklilik aylığı almayanlar ve engelli olarak çalışanlar gerekli şartları taşıyor ise kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilirler. Ayrıca işsizlik sigortası için kesinti yapılan yabancı çalışanlarda kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmektedirler.
9. KISA ÇALIŞMA DÖNEMİNDE SAĞLIK HİZMETLERİNDEN FAYDALANMAK MÜMKÜN OLACAK MIDIR?
Kısa çalışma uygulaması devam ettiği sürece sigortalı çalışanların çalışmadıkları günler için İŞKUR tarafından Genel Sağlık Sigortası primleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirileceğinden, sigortalılar ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler sağlık yardımından faydalanabilmektedirler.